RIVM onderzoekt methode om gecombineerde uitstoot bij Chemelot te meten

Het RIVM heeft een methode getest om te beoordelen wat het risico is van meerdere schadelijke stoffen tegelijk in de lucht. In het dagelijks leven, bijvoorbeeld rond een industrieterrein zoals Chemelot, kunnen mensen worden blootgesteld aan een combinatie van stoffen.

Normaal gesproken worden deze stoffen één voor één beoordeeld bij het verlenen van een vergunning. Elke stof heeft dan een eigen norm. (grenswaarde). Maar er wordt nog niet standaard gekeken naar het gezamenlijke effect van een mengsel van stoffen in de lucht. Daarom testte het RIVM de beoordelingsmethode: de Hazard Index.

De Hazard Index is een methode die kijkt naar het gezamenlijke risico van het mengsel van meerdere stoffen in de lucht. Dus niet per stof afzonderlijk maar als geheel: wat is het risico als mensen worden blootgesteld aan meerdere stoffen uit de lucht tegelijk?

Het doel is om in de toekomst bij vergunningverlening beter rekening te houden met mogelijke gezondheidsrisico’s van een mengsel van stoffen.

Voor deze test gebruikte het RIVM metingen van het meetpunt ‘Vouershof’, vlak bij het Chemelot-terrein.

Het RIVM heeft met de Hazard Index gekeken naar het gezamenlijk effect van drie stoffen in de lucht. De luchtmetingen zijn gedaan bij meetpunt ‘Vouershof’, vlak bij het Chemelot-terrein. Het ging om drie stoffen die vallen onder de zogenoemde Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS): benzeen, 1,3 butadieen en monovinylchloride. Bij blootstelling kunnen deze stoffen het risico op kanker verhogen.

Volgens de geteste methode was de Hazard Index in de meeste jaren hoger dan 1, dat betekent dat het totale risico op kanker groter is dan 1 op de 10.000. Alleen in 2022 en 2024 bleef Hazard Index onder de 1.

Dat betekent: als 10.000 mensen een leven lang worden blootgesteld aan een bepaalde hoeveelheid van deze stoffen, mag in theorie hierdoor bij maximaal 1 extra persoon kanker ontstaan. Dat komt boven op het normale risico dat iedereen al heeft om in zijn leven kanker te krijgen. Dit is een grenswaarde voor het verlenen van vergunningen. Het is géén medisch vastgestelde norm en zegt niets over de gezondheid of ziekte van individuele inwoners. 

Belangrijk: dit was geen gezondheidsonderzoek onder inwoners, maar een test van de methode. Er kunnen dus geen uitspraken worden gedaan over individuele gezondheidsrisico’s. Daarvoor is aanvullend gezondheidsonderzoek nodig.

Op basis van dit onderzoek kunnen we daar als GGD Zuid-Limburg geen uitspraak over doen. Het RIVM onderzocht geen gezondheidseffecten bij inwoners, maar testte een methode om het gezamenlijk effect van meerdere stoffen in de lucht te beoordelen.

Bij het meetpunt ‘Vouershof’, vlak bij Chemelot, werd gemeten dat de combinatie van drie stoffen verhoogd was, waardoor het risico op kanker hoger uitkomt dan 1 op de 10.000 bij levenslange blootstelling. Dat betekent: als 10.000 mensen hun hele leven lang aan die hoeveelheid stoffen worden blootgesteld, hierdoor maximaal 1 extra persoon kanker kan krijgen.

Wat belangrijk is om te weten: 

• de meting zegt alleen iets over de situatie op het specifieke meetpunt ‘Vouershof’, vlak bij het Chemelot-terrein;
• er is aanvullend gezondheidsonderzoek nodig om iets te kunnen zeggen over mogelijke gezondheidseffecten of risico’s voor inwoners;
• het is niet duidelijk wat deze metingen zeggen over omliggende woonwijken;  
• de verwachting is dat de blootstelling daar lager is, maar dat is nog niet onderzocht.

Of iemand kanker krijgt, hangt meestal af van meerdere factoren. Meer hierover leest u ook bij de volgende vraag.  

We begrijpen dat u zich deze vraag stelt. Toch kunnen we daar op basis van dit onderzoek geen antwoord op geven. Het is niet mogelijk om een verband te leggen tussen een individuele ziekte en het wonen in de buurt van Chemelot. 

Kanker is een verzamelnaam voor meer dan 100 verschillende soorten kanker, elk met andere oorzaken. De stoffen die in dit onderzoek zijn gemeten, kunnen het risico op leverkanker en leukemie verhogen bij langdurige blootstelling. Maar ook als u een van deze vormen van kanker heeft gehad, kunnen we niet vaststellen of dit is veroorzaakt door het wonen in deze omgeving.

Ook is het goed om te weten dat kanker meestal ontstaat door een combinatie van factoren. Leeftijd, leefstijl (zoals roken, alcoholgebruik, voeding en beweging) en erfelijke aanleg spelen hierbij een grotere rol dan de leefomgeving. De omgeving kan meespelen, maar meestal in kleinere mate.

De inzichten uit dit onderzoek worden meegenomen in een breder, verkennend gezondheidsonderzoek dat momenteel wordt uitgevoerd door het RIVM. Dat onderzoek brengt in kaart wat er bekend is over mogelijke gezondheidseffecten voor omwonenden van Chemelot. De resultaten van deze verkenning volgen naar verwachting eind 2025. Meer informatie is te vinden op de website van het RIVM.  

Daarnaast bekijkt het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat samen met het RIVM hoe in de toekomst beter rekening gehouden kan worden met het gezamenlijk effect van meerdere stoffen in de lucht. Eind dit jaar stuurt het RIVM een rapport met een advies aan het ministerie. Op basis daarvan wordt in 2026 bepaald of en hoe een aanpassing van het beleid aan de orde is.